ABD'NİN İRAN’A YÖNELİK YAPTIRIMLARI RESMEN BAŞLADI

ABD'nin İran'a yönelik ilk yaptırım paketi Türkiye saatiyle  07.00 itibariyle başladı. Amerika'nın İran yaptırımlarının ikinci etabı da 5 Kasım 2018'de start alacak. Yaptırım listesinde otomobilden dolara, petrolden el halısına kadar çok sayıda ürün bulunuyor. Yaptırımlarla birlikte uluslararası şirketler İran'dan kaçmaya başladı. İlk adımı atanlar arasında bir Rus firması dikkat çekti.

TÜRKİYE
11 Ağustos 2018 // Haber Merkezi // 1521

ABD Başkanı Donald Trump'ın, İran ile nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekilme kararını almasıyla, ABD Hazine Bakanlığı, İran'a yönelik yaptırımların 90 ve 180 günlük iki aşamayla uygulanacağını duyurdu. 90 günlük sürenin bugün dolmasıyla birlikte nükleer anlaşmanın ardından kaldırılan İran'a yönelik yaptırımların ilk aşaması salı sabahı 07.00 itibarıyla uygulamaya konuldu.

İRAN YAPTIRIMLARI BİRİNCİ ETAPTA NELER VAR?

İran hükümetinin, ABD doları satın alması, altın ve değerli madenlerle ticaret yapması yasaklanıyor. İran'ın çelik, kömür, alüminyum ticareti ile otomotiv sektörüne yaptırım uygulanacak. 7 Ağustos 2018 tarihi itibariyle Tahran'a sivil havacılık yaptırımları da geri getiriliyor. Yaptırımlar kapsamında İran'ın yolcu uçakları ve uçak parçası ithalatı engellenecek. İran'ın para birimi üzerinden ülke dışında gerçekleşecek önemli işlemlere kısıtlamalar uygulanacak.

ABD'ye İran tarafından yapılan el yapımı halı ve gıda ürünlerinin ihracatı yasaklanıyor. İran'ın dış borcuna bağış yapılması ve satın alınmasına yaptırımlar kapsamında yasak getiriliyor.

 

İRAN YAPTIRIMLARININ 5 KASIM İTİBARİYLE İKİNCİ ETABI

ABD'nin İran'a yönelik ikinci yaptırım paketi 4 Kasım'da 180 günlük sürenin dolmasının ardından 5 Kasım'da devreye girecek. Bu tarihten itibaren İran Ulusal Petrol Şirketi, İran Petrol Ticaret Şirketi ve Ulusal Tanker Şirketi'ne uluslararası kısıtlamalar getirilirken, ekonomisi büyük ölçüde petrole dayalı İran'dan petrol ve ürünlerinin satışına yaptırımlar uygulanacak.

PETROL YASAĞI İRAN’IN İLİĞİNİ KURUTACAK

İran Ulusal Petrol Şirketi'ne göre, ülkenin yaklaşık 150 milyar varil ham petrol rezervi ve 33,5 trilyon metreküp doğalgaz rezervi bulunuyor. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) içinde Venezuela ve Suudi Arabistan'ın ardından en büyük üçüncü petrol rezervine sahip olan İran, dünyada da Kanada'nın ardından en büyük dördüncü petrol rezervine sahip ülke konumunda. Haliyle petrol yaptırımı ülkenin iliğini kurutacak. Türkiye de ham petrolün yarısını bu ülkeden alıyor.

İRAN'I TERKEDEN ŞİRKETLER

İran'da büyük yatırımlar yapan küresel şirketlerin birçoğu ABD'nin yaptırım tehditlerinin ardından birer birer İran'dan çekildi. İran'da Güney Pars doğalgaz sahasında İran hükümetiyle 4 milyar 200 milyon Euroluk yatırım anlaşmasına imza atan Total, İran’a yönelik yaptırımların sona ermesi sonrasında bu ülke ile iş birliği yapan ilk Batılı şirket olmuştu.

 

OTOMOBİL FİRMALARININ İRAN KARARI

ABD yaptırım listesinin ilk etabında otomobil sektörü bulunuyor. Avrupalı otomobil üreticileri Peugeot, Renault ve Citroen gibi şirketler ABD yaptırımları nedeniyle Tahran'la ticareti durdurduklarını açıkladılar. Almanya'nın Siemens şirketi de İran'la ilişkilerini sonlandıran büyük firmalar arasında yerini aldı.

RUS ŞİRKETİ ŞAŞIRTTI

İran'ın nükleer programına destek veren Rusya'dan bazı şirketler de İran'la ticareti askıya aldı. Bunlardan en dikkati çekeni ise Rusya’nın demir çelik üreticileri MMK ile Severstal şirketlerinin İran'a çelik ihracatını durduklarını açıklamasıydı.

Dünyanın en büyük üçüncü konteyner işletmecisi CMA CGM şirketi de ABD yaptırımlarından korunmak amacıyla İran piyasasından çekildiğini duyurdu.

BOEİNG VE AİRBUS ANLAŞMALARI İPTAL

İran, ABD'li uçak üreticisi Boeing şirketiyle 2016'da ülkenin ulusal havayolu şirketi İran Air için 80 uçak, 2017'de de Aseman Havayolları için 30 uçak almak için toplamda yaklaşık 20 milyar dolarlık anlaşma imzalamıştı. Tahran yönetimi ayrıca Fransız Airbus ile de 2016'da 100 uçak için 19 milyar dolarlık anlaşma imzalamıştı ancak İranlı şirketlere yolcu uçağı satma lisanslarının iptal edildiği duyuruldu.

 

İRAN'I NELER BEKLİYOR?

Yaptırımlar İran'da petrolden sonra gelen ikinci büyük sektör olan otomotiv sektörünü de etkileyecek. Sektörde çalışanların sayısı 1 milyonun üzerinde. Buna işaret eden İran Çalışma Bakanı Ali Rebii, önceki gün yaptığı açıklamada, "Yaptırımlar nedeniyle yaklaşık 1 milyon kişi işsiz kalabilir ancak bunun olmaması için önlem alacağız." dedi.

İRAN HALKI NE DİYOR?

Yaptırımlar en çok halkı vuracak. Ulusal para birimi TÜMEN, geçen hafta dolar karşısında tarihinin en düşük seviyesine indi. Nisan ayında serbest piyasada 6 bin tümen olan dolar 3 ayda yüzde 80 artarak geçen hafta 11 bin tümeni aştı. Döviz kurundaki ani artış halkın alım gücünü düşürürken iş yerlerinin üst üste kapandığı ve işsizliğin giderek arttığı bildirildi.