TİYATROCU VEDAT GÜLTEKİN

Hollanda’da Türk tiyatrosu son zamanlarda Vedat Gütekin’ in başarılarıyla hızlı bir şekilde yol alıyor. Üniversite öğrencilerinden oluşan “Dil-Dade Grubu” usta tiyatrocu Vedat Gültekin’in yönetmenliğinde geçtiğimiz gün Rotterdam’da bulunan Zuidplein Tiyatrosunda “Gülmeyen Evde Kalsın” adlı oyunla seyirci karşısına ilk kez çıkmalarına ragmen müthiş bir performans sergilediler. Yaklaşık 2,5 saat süren oyun sonrasında seyirciler tarafından dakikalarca ayakta alkışlandılar. Alkışlar sanatçı Gültekin’in hâlâ ruhunu okşarken bende soruları sıraladım.

Ben oyuncuyum
seyirdeki annem
ya da babam.
benim için yazılır oyunlar
bazen şarap fıçısına dalmış şair
bazen beş paraya satılmış fahişe
İsterlerse - iki saatliğine de olsa Kral. (Sayfa 9… DUY-ARSIZ)

Hollanda’da çok az sayıda olan sanatçılarımızdan birisiniz. Kendinizden biraz bahseder misiniz?

Sivas’ın kışıyla özleşen Şarkışla ilçesinde 1968 yılında doğmuşum. 3 oğlan 1 kız kardeşiz. Kendimi bildim bileli Hollanda’dayım çünkü aile birleşimden dolayı (1971) çok küçük yaşlarda Hollanda’ya geldim. İmge Gökdeniz Sezgin isimli bir oğlum var.
1986 yılında profesyonel tiyatro oyunculuğuyla tanıştım. Oyunculuğun yanı sıra tiyatro yönetmenliği ve oyun yazıyorum. Bu güne kadar birçok oyun yazdım. Bunlardan birkaç tanesini şöyle sıralaya bilirim. “Pencere kapalı”, “Bana ne?”, “Palavra”, “Anlamıyorsun”, “Değişim”.
Yazar Fakir Baykurt’un son öğrencilerinden biriyim. 1995 yılında Duy-arsız isimli şiir kitabım yayınlandı.

Hollanda’da tiyatro üzerine temel bir eğitim gördünüz mü yoksa bu tiyatro sevdası pratik çalışmalarla mı gerçekleşti?

Küçük yaşımdan beri sanata karşı büyük bir ilgim vardı. Temel eğitimden sonra Amsterdam Tiyatro Akademisini bitirdim. Daha sonra 2 yıl Utrecht, 2 yılda Arnhem Tiyatro Yüksek Okulunu devam ettim. Hollanda’nın hemen hemen her şehrinde Hollanda tiyatro grubuyla birlikte sahne aldım. Oyunculuğumu sergiledim.

Ne zamandan beri sahnelerdesiniz? Biliyorsunuz bir söz var sahnenin tozunu bir defa yutan bir daha ayrılamıyor diye bu sizin için de geçerli mi?

1982 den beri tiyatro ile uğraşıyorum.1986 yılında profesyonel oldum. İşin ilginç tarafı tiyatro eğitim aldıktan sonra sahne çalışmalarımda hiç diplomamın sorulmamasıdır. Sahnenin tozunu yuttum mu desem yaladım mı desem her türlü maddi zorluklara rağmen bir türlü kopamıyorum. Tiyatro benim için sıcak bir yuva diyebilirim.

Sayın Gültekin profesyonel olduğunuzu söylüyorsunuz. Biliyorsunuz hemen hemen dünyadaki tüm sanatçılar (Ressamlar, Tiyatrocular, Yazarlar, Şairler v.s.) finansiyel açıdan sıkıntı çekmiştir. Sizin içinde bu durum geçerli mi? Yoksa tam tersi mi?

Haa… haa… ha..! (Ceplerini ters çevirip gösteriyor) Görüyorsunuz işte diyor. Seyirciler sahnede gösterdiğimiz büyük performanstan sonra dakikalarca bizi ayakta alkışlıyorlar bu bize yetiyor. Biz sanatçıyız, alkışlar cüzdanımızı doldurmuyor ama ruhumuzu okşuyor. Bizi motive ediyor ve yeni çıkacağımız sahnede rolümüzü daha içten ve daha rahat sergilemeye yardımcı oluyor. Buda bizi mutlu ediyor. Tüm gelirimi tiyatrodan kazanıyorum. Artık bu konuda yorumu size bırakıyorum.

Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de TV dizisi çok fazla. Basından öğrendiğimiz kadarıyla haftada (yerel TV kanalları da dâhil olmak üzere) 78 değişik dizi yayınlanmakta. Dizilerin oyuncu kadrosunun bir bölümünü ise tiyatro oyuncuları oluşturuyor. Sizde bu tür dizilerde yer aldınız mı veya sinema filmlerinde oynadınız mı?

Her ikisinde de diyebilirim. 18 sinema filminde rol aldım. Son zamanlarda bütün sanatsal ağırlığımı tiyatroya verdiğim için sinema ve dizilere pek vaktim kalmıyor. Son filmimi ise 1994 yılında oynadım.

Hollanda’daki Türk kökenli sanatçılar ve sanat çalışmaları hakkında bir şeyler söylemek ister misiniz? Ne durumdalar? Nereden gelip nereye gidiyorlar?

Yerinde sayıyoruz diyebilirim. Bir türlü çoğalamıyoruz. Hollanda’da Türk kökenli tiyatro (sinema) sanatçıları olarak 25 yıl önce 20 kişiydik hâlâ 20 kişiyiz. Buda beni çok üzüyor. Gençlerinin önünü açmalıyız teşviş etmeliyiz. Onlara imkân tanımalıyız. Sanatı ve tiyatroyu sevdirmeliyiz.
Biliyorum, tiyatroculuk zor bir meslek. Adam yetişmiyor. Bu sadece Hollanda’da değil tüm dünyanın her yerinde aynı. Üstüne üstelik birde ekonomik kriz ortaya çıktı. Bu işi gönüllü yapanlar neyiyse ekmeğini bu işten kazananlar ne yapacaklar? Özellikle bizim toplumunuzda tiyatro iyi tanınmıyor. Türkçe oyunlar üretmek için ortam yok. Sübvansiyon yok. Kendi kendime düşünüyorum 20 yıldır yaptıklarımız “suya yazı yazmak misali boşa mı gitti” diye.
Peter Pan Hollanda tiyatrosunda oynuyordum. Toplum içersinde gençlerinin iyi anlaşılamadığı bir dönemdi. Bir şeyler yapmak istiyordum. Toplum içerisinde tanınmış kişilerin taklidini yapıyordum. Tiyatro olarak Hollanda’nın sosyal ve politik yapısını doyuran bir ihtiyacı karşılıyorduk.
O zaman Türkçe oyunlar üretmeyi düşündüm. Türkçe oyunlar yazmaya başladım. Bana bir şeyler anlattıkları zaman hemen ondan etkileniyordum, yazmaya başlıyordum çünkü malzeme ayağıma geliyordu. Şimdi geriye dönüp baktığımda keşke 2-3 oyun dışında kitap (Roman v.s.) yazsaydım diyorum.

Hollanda’da ikamet eden sizin gibi tanınmış sanatçılarımızdan örnek verebilir misiniz? Bir birlerinize yardımcı oluyor musunuz? Yazdığınız Türkçe oyunları nasıl değerlendiriyorsunuz?

Funda Müjde bayan artistlerden en başarılı olanlarımız. Şehriban Polat, İbrahim Yarar’da öyle sayılır. Şehriban’dan ve Joop Huisman’dan çok şeyler öğrendim. Bilimsel ağırlıklı değil ama pratik bilgileri hep onlara borçluyum.
Son 5 yıla kadar Hollanda tiyatrosunda oynuyordum. Bu arada Galip tiyatro ile bir sürü Türk tiyatro eseri ürettik. Tamam… Zamanı geldi artık dedim. Türk amatör tiyatrosuna, gençlere yöneldim.
Eve beyinler amatör tiyatrocu yetiştirmek için çocuklarını yanıma veriyorlar. Maalesef bazıları ciddiye almıyor. Çocuğunu teslim edip gidiyor, ondan sonra arayıp sormuyorlar. Sırtımı sıvazlayanlar 20 yıldır bu işi yaptığımı unutuyorlar. Hâlâ bana ne işle meşgulsün diye soranlar dahi oluyor. Tiyatro kültürünü oturtmak kolay değil.

Gençlere tiyatroyu nasıl öğretiyorsunuz? Onlara önerileriniz nelerdir?

Akademiye girmek için zorlananlar üzülmesin. Tiyatro oynanarak öğrenilir. Gençler, tiyatro yapma istiyorsanız sahnenin tozunu yutacaksın. Pratikten çok şey öğrenilir. Okumak çok önemli. Her denediğiniz rolü müzisyenin enstrümanı gibi kendi mimiklerinizle uğraşarak başaracaksınız. TV dizilerine bakınız, tiyatrodan gelen çok az insan var. Ama tiyatro kökenli olanlar iyi oyuncular. Karşısındakileri de iyi oynatırlar.
Willem Sheaksper; “İYİ OYUNCU ÖYLE BİR YALAN SÖYLEMELİ Kİ YALAN OLDUĞUNU BİLDİĞİ HALDE SEYİRCİ İNANMALI” der.
Oyuncuları bazen arkama takar zorla oynatırım. Bir oyuncumun ağladığını hatırlıyorum. Ben oyuncularımı yorarım. Tüm samimiyetimle söylüyorum bütün çabam onların başarısı için.

Çocuk tiyatrosuyla da ilgileniyor musunuz?

Çocuk tiyatrosuyla ilgilenmiyorum ama o dalda oyuncu arkadaşlarımız var. Yeni çıkan yasayla 1998 yılından itibaren Türkçe tiyatro yapılması engellendi zaten. Hiçbir kaynaktan maddi destek alamıyoruz. Para yok, Sponsor yok.

Sizce tiyatro nedir?

Tiyatro bir öyküyü, sahne olarak ayrılmış bir yerde, oyuncuların söz ve hareketleriyle canlandırma sanatıdır. Tiyatro sözcüğü Yunanca'da "seyirlik yeri" anlamına gelen theatron'dan türetilmiş, dilimize İtalyanca'daki teatro sözcüğünden geçmiştir. Bana göre tiyatro; “delilik” ile “dâhilik” arasında kalmış bir aşktır.

Gelecek için planlarınız var mı?

2012 yılına kadar programım hazır. Rotterdam’da tiyatro atölyesi açıyorum. Ekim ayında iki yeni oyunum çıkıyor. “Droom van allochtoon” ve “Interview” adlı iki oyun. Mozart’ın saraydan kız kaçırma operasının bir uyarlaması “kidnap” adını taşıyor.
Hedefim 2010 yılında büyük bir amatör tiyatro festivalinde 500 kişilik salonu dolduracak şekilde tiyatro yapmak. Bu konuda ön çalışmalarım devam ediyor.



Son olarak şunu sormak istiyorum. Türkiye’de tiyatroyla ilgili çalışmalara katılıyor musunuz?

Türkiye’de sık sık sempozyumlara katılıyorum. Konferanslar veriyorum. Burada benim mesleğimi ciddiye alan yok. Türkiye’de tiyatro sanatçısına değer veriliyor, saygınlık görüyorlar. Ne de olsa önemli tiyatrocuları yetiştirmiş bir ülke.

Sayın Gültekin, sanat hayatınızda başarılar dilerim.

Teşekkür ederim. Platform ve Kadın Dergisi olarak sanatın, sanatçının arkasında olmanızı, manevi destek vermenizi takdirle karşılıyorum.


Röportaj : Mustafa TOGA
Fotoğraf : Nuri GEREK/ Ömer Hünkar ILIK 
........................................................................

Platform Dergisi : 
Hollanda Genelinde Dağıtım Yapılan, Aylık Türkçe Dergi.
www.platformmedia.nl
Kadın Dergisi :
Hollanda'da Aylık Yayımlanan Tek Türkçe Kadın Dergisi.